De rechter bekleedt een specifieke plaats in de samenleving: hij of, meer en meer, zij heeft de grondwettelijke opdracht om geschillen te beslechten opdat, liefst zo snel mogelijk, een einde wordt gesteld aan onenigheden tussen individuele burgers onderling, tussen burgers en bedrijven, tussen dezen en de overheid, tussen consumenten en professionals.
De rechter bekleedt daarmee in essentie een pacificerende functie in de samenleving.
Hij beschikt over een uitgebreid arsenaal aan wetten om zijn opdracht te volbrengen: wanneer de wet correct werd toegepast is zijn missie vervuld. Althans volgens de post-revolutionaire visie die in de rechter niets anders zag dan "la bouche de la loi", als dam tegen de willekeur van despotische monarchen.

De westerse samenleving is gedurende de laatste twee eeuwen verder geëvolueerd, democratischer geworden met meer aandacht voor de zwakkeren: de verzorgingstaat wil tegemoet komen aan diegenen die minder kansen kregen in het leven.

Ook de rechterlijke macht (in zijn enge maar enige juiste betekenis) evolueerde: waar de magistratuur tot voor enkele decennia alleen voorbehouden was voor telgen uit de bourgeoisie (en haar ideeëngoed) kwamen sinds de zeventiger jaren zonen en dochters uit alle lagen van de bevolking (met vernieuwende en meer uiteenlopende ideeën) de magistratuur bemannen.
Ook het aantal geschillen nam in die periode enorm toe: burgers van alle slag, geëmancipeerd en geïnformeerd, vonden de weg naar de rechtbanken.
De rechter kreeg door de lawine aan wetgeving die de nieuwe samenleving vereiste een breder speelveld maar ook meer armslag: bovendien evolueerde de impact van de rechterlijke uitspraak van eerder maatschappijbestendigend naar maatschappelijk richtinggevend. En is de invloed van de rechter op de samenleving gegroeid.