Sinds de Franse Revolutie is de Europese geschiedenis in belangrijke mate bepaald door het nationalisme: de problematiek van het al dan niet samenvallen van de grenzen van natie en staat. Aan de hand van relevante concrete historische gebeurtenissen en ontwikkelingen beschrijft Nationalisme, naties en staten de ontstaansgeschiedenis en groei van het nationalisme c.q. de natiestaten in verschillende delen van Europa. Het fenomeen ‘nationalisme’ wordt ingebed in de context van de Europese geschiedenis vanaf de Franse Revolutie, de napoleontische tijd en het Congres van Wenen tot het begin van de eenentwintigste eeuw. Daarbij komen ook de gewijzigde rol en betekenis van Europa op het wereldtoneel aan bod: van negentiende-eeuwse koloniale wereldmacht tot een positie op het tweede plan. Het boek eindigt in het huidige tijdsgewricht, omdat het nationalisme als politieke en culturele factor vandaag de dag nog altijd een prominente rol speelt, zowel in de context van internationalisering en supranationale samenwerking als waar het discussies en spanningen genereert in relatie tot vraagstukken van nationale identiteit, globalisering en (nieuwe vormen van) regionalisering.